Việt Nam trở thành nước cung ứng cà phê hàng đầu vào Nhật Bản nhờ COVID-19

Nhu cầu tiêu thụ cà phê hòa tan tại Nhật Bản tăng mạnh do người dân vẫn tiếp tục ở nhà sau lệnh phong tỏa, do vậy lượng cà phê robusta Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Nhật tăng mạnh và trở thành nhà cung ứng số 1 của quốc gia này.

Theo Asian Nikkei Review, tại Nhật Bản, khi ngày càng có nhiều người phải làm việc tại nhà do ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, nhu cầu tiêu thụ cà phê hòa tan tăng lên. Điều này dẫn đến nhu cầu về hạt cà phê robusta (nguyên liệu để sản xuất cà phê hòa tan) cũng tăng theo.

Mặt khác, doanh số bán hạt cà phê arabica vào các chuỗi tiệm cà phê ở Nhật đã giảm đi. Xu thế này đã giúp cho Việt Nam, quốc gia sản xuất cà phê robusta lớn nhất thế giới, trở thành nhà cung cấp hạt cà phê robusta lớn nhất của Nhật Bản, tiếp theo ở vị trí thứ hai là Brazil.

Tại thị trường London (Anh), đã có lúc giá cà phê robusta tăng lên sát mức cao nhất trong 18 tháng, trong khi đó giá cà phê arabica lại đang trong đà suy yếu.

Giá cà phê robusta giao trong kì hạn tháng 9 hiện đang ở mức 1.480 USD/tấn trên thị trường London, tăng 9% so với thời điểm đầu năm nay. Vào hồi đầu tháng 9, giá cà phê robusta đã có lúc chạm mức 1.554 USD/tấn.

Trên thị trường New York, giá cà phê arabica giao dịch ở mức 1,20 USD/ounce, giảm 5% tính từ đầu năm đến nay.

Đại dịch COVID-19 khiến cho nhiều người Nhật Bản chuyển sang dùng cà phê tại nhà thay vì ở cửa hàng. Vào đầu mùa hè, giá bán của cả hai loại cà phê trên bắt đầu tăng do dịch COVID-19 đỡ phức tạp hơn, nhưng sau đó giá cà phê arabica và robusta lại diễn biến trái chiều.

Vào tháng 4, các cửa tiệm cà phê và nhà hàng trên khắp Nhật Bản phải đóng cửa do lời tuyên bố về tình trạng khẩn cấp của chính phủ. Việc này khiến cho nhu cầu tiêu thụ cà phê arabica giảm sâu.

Trong hai loại hạt cà phê phổ biến trên, arabica được cho là cao cấp hơn nếu so sánh về hương thơm, mùi vị và chất lượng tổng thể. Đa số chúng được sử dụng tại các tiệm cà phê và nhà hàng.

Giám đốc chuỗi kinh doanh cà phê tại công ty Ishimitsu tại Kobe (Nhật Bản), ông Masaomi Arakawa, nêu quan điểm rằng: "Kể cả sau khi lệnh phong tỏa được gỡ bỏ, lượng khách đến các tiệm cà phê và nhà hàng cho đến nay vẫn chưa thể phục hồi, chính vì vậy nhu cầu về hạt cà phê arabica vẫn ở mức thấp".

Ngược lại, nhu cầu về hạt cà phê robusta lại tăng mạnh bởi người tiêu dùng vẫn tiếp tục ở nhà kể cả khi các biện pháp hạn chế đi lại đã được gỡ bỏ. Theo phân tích của một chuyên gia tại tập đoàn Ajinomoto, nhu cầu đối với cà phê hòa tan tăng rất nhanh. Doanh số bán các sản phẩm cà phê hòa tan trong quí II/2020 tăng 10% so với cùng kì năm trước.

Những thay đổi về xu thế tiêu dùng cũng đã tác động đến việc Nhật Bản nhập khẩu hạt cà phê chưa rang. Trong 7 tháng đầu năm 2020, Việt Nam là nước xuất khẩu hạt cà phê chưa rang hàng đầu vào Nhật Bản, với tổng lượng là 67.392 tấn cà phê robusta, tăng 26% so với cùng kì.

Trong khi đó, Nhật nhập khẩu cà phê từ Brazil, nước sản xuất hạt cà phê arabica lớn nhất thế giới, giảm 40% so với cùng kì xuống còn 63.850 tấn.

Trả lời Asian Nikkei Review, ông Shiro Ozawa, cố vấn công ty kinh doanh cà phê đặc sản Wataru & Co. nhận định rằng: "Việt Nam đang trên đà vượt qua Brazil về xuất khẩu cà phê sang thị trường Nhật Bản trong năm nay".

Hạt cà phê robusta ít chịu ảnh hưởng bởi côn trùng và dịch bệnh hơn so với arabica. Ngoài ra, cây cà phê robusta cũng có sức chống đỡ tốt hơn so với arabica, và rất dễ trồng tại các khu vực có vĩ độ thấp.

Chính các yếu tố này khiến cho hoạt động trồng cà phê robusta mở rộng trong những năm gần đây. Trong 4 thập kỉ gần đây, tỉ trọng của cà phê robusta trong hoạt động canh tác cà phê toàn cầu đã tăng gấp đôi từ 20% lên 40%, trong khi đó tỉ trọng của cà phê arabica đã giảm từ 80% xuống 60%, theo Wataru và Co.'s Ozawa.

Thế nhưng giá cà phê robusta nhiều khả năng sẽ sớm giảm đi. Việc sản xuất cà phê robusta mở rộng nhanh về qui mô nhanh chóng dẫn đến tình trạng dư thừa trên thị trường cà phê thế giới.

Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, sản lượng cà phê thế giới trong niên vụ 2020 - 2021 được dự báo sẽ tăng 5,5% so với năm trước lên 176,085 triệu bao (một bao là 60 kg). Ngược lại, lượng tiêu thụ dự kiến là 166,284 triệu bao, tăng 1,4% so với cùng kì năm ngoái. Nếu dự báo là chính xác, lượng sản xuất sẽ vượt quá mức tiêu thụ trong năm thứ ba liên tiếp.

Ông Kazuyuki Kajiwara, Tổng giám đốc bộ phận đồ uống của Marubeni, một hãng buôn của Nhật Bản, cho rằng: "Thị trường sẽ dư thừa sản phẩm trong một hoặc hai năm tới. Nếu giá giảm và vẫn ở mức thấp, một số nông dân trồng cà phê sẽ ngừng sản xuất, đặc biệt là những người trồng hạt arabica giá cao".